Απόφαση της ιταλικής Δικαιοσύνης ίσως απειλεί τους ελαιώνες της Ελλάδας

Λόγω αντιδράσεων από αγρότες και ακτιβιστές του περιβάλλοντος, η ιταλική Δικαιοσύνη διέταξε τη διακοπή των μέτρων που είχαν ληφθεί για τον περιορισμό ενός ξενόφερτου βακτηρίου, το οποίο σκοτώνει τα ελαιόδεντρα στην Απουλία. Η απόφαση θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις σε γειτονικές ελαιοπαραγωγικές χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, καθώς η εξάπλωση της ασθένειας εκτιμάται ότι είναι «πολύ πιθανή».

Η απόφαση ανακοινώθηκε την Παρασκευή σε συνέντευξη Τύπου της εισαγγελίας στο Λέτσε της νότιας Ιταλίας, αναφέρει ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Nature. Στην ίδια συνέντευξη οι εισαγγελείς ανακοίνωσαν επίσης ότι ξεκινούν έρευνα εναντίον εννέα επιστημόνων που εργάζονταν για την αναχαίτιση του επικίνδυνου βακτηρίου Xylella fastidiosa.

Επιχείρημα για τη διακοπή των μέτρων αντιμετώπισης, τα οποία περιλαμβάνουν την καταστροφή των άρρωστων δέντρων και τον ψεκασμό με εντομοκτόνα, είναι ότι δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που δικαιολογούν αυτήν την κινητοποίηση.

Σύμφωνα όμως με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η Ιταλία ήταν υποχρεωμένη να λάβει μέτρα για να αποτρέψει την εξάπλωση του παθογόνου παράγοντα σε άλλες χώρες της ΕΕ. Παραμένει ακόμα ασαφές πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση, αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαδικασίες κατά της Ιταλίας στις 10 Δεκεμβρίου για την αποτυχία των ιταλικών αρχών να λάβουν μέτρα έγκαιρα.

Εναντίον των επιστημόνων που είχαν αναλάβει τη διαχείριση της κατάστασης προσέφυγαν αγρότες και ακτιβιστές που αντιδρούσαν στο ξερίζωμα και την καύση αιωνόβιων αλλά άρρωστων δέντρων. Η ανακοίνωση της εισαγγελίας έρχεται έπειτα από αποφάσεις τοπικών δικαστηρίων που δικαίωναν τους εξαγριωμένους αγρότες.

Το Xylella fastidiosa προέρχεται από τις ΗΠΑ, όπου μόλυνε επί δεκαετίες καλλιέργειες εσπεριδοειδών. Θεωρείται ένα από τα χειρότερα φυτοπαθογόνα του κόσμου, καθώς εκτός από τα ελαιόδεντρα προσβάλλει δεκάδες ακόμα είδη, όπως αμπέλια, αμυγδαλιές και ροδακινιές, καθώς και καλλωπιστικά είδη όπως η πικροδάφνη.

Στην Ευρώπη το βακτήριο πρωτοεμφανίστηκε το 2013, όταν ανιχνεύθηκε στην περιοχή της Απουλίας στη νότια Ιταλία. Έκτοτε έχει εντοπιστεί και στη νότια Γαλλία.

«Η εδραίωση του βακτηρίου και η εξάπλωσή του στην Ευρώπη είναι πολύ πιθανή» προειδοποίησε τον Ιανουάριο η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων, κάνοντας λόγο για «μείζονες επιπτώσεις» αν ο παθογόνος μικροοργανισμός εξαπλωθεί σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Το Χ. fastidiosa μεταδίδεται από έντομα που απομυζούν το λεγόμενο ξύλωμα, τα αγγεία που μεταφέρουν νερό από τις ρίζες στα φύλλα. Εγκαθίσταται στα αγγεία αυτά και τα αποφράσσει, απονεκρώνοντας σταδιακά το φυτό.

Περίπου 1,1 εκατομμύρια ελαιόδεντρα, ή το 10% του συνόλου, εκτιμάται ότι έχουν μολυνθεί στην Απουλία, και η Επιτροπή συνέστησε την προληπτική εκρίζωσή τους.

«Είμαστε σοκαρισμένοι» σχολίασε για την απόφαση της εισαγγελίας ο Ντονάτο Μπόσια, επικεφαλής του παραρτήματος του Ινστιτούτου Βιώσιμης Φυτοπροστασίας στο Μπάρι, ένας από τους εννέα επιστήμονες που κατηγορούνται για «διασπορά του παθογόνου παράγοντα από αμέλεια», καθώς και για «παρουσίαση ψευδών εγγράφων, μόλυνση του περιβάλλοντος και καταστροφή φυσικού κάλους».

«Οι κατηγορίες είναι τρελές» υποστηρίζει ο Μπόσια.

Η εισαγγελία δεν έχει δημοσιοποιήσει τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει εναντίον των εννέα ερευνητών, ανακοίνωσε όμως ότι το επικίνδυνο βακτήριο μπορεί να εισήχθη από την Καλιφόρνια για τις ανάγκες σεμιναρίου στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο στο Μπάρι.

Σύμφωνα με το Nature.com, άλλοι ερευνητές που ασχολήθηκαν με τη υπόθεση διαβεβαιώνουν ότι το συγκεκριμένο στέλεχος του βακτηρίου δεν χρησιμοποιήθηκε στο σεμινάριο.

Πιο πιθανή φαίνεται η εξήγηση ότι το συγκεκριμένο στέλεχος του X.fastidiosa έφτασε στην Ιταλία ως λαθρεπιβάτης σε καλλωπιστικά φυτά που εισήχθησαν από την Κόστα Ρίκα.

Ανησυχία για ενδεχόμενη άφιξη του βακτηρίου υπάρχει και στην Ελλάδα.