Τριστέτσα: ο καταστροφικός ιός για τα εσπεριδοειδή 0

Η Τριστέτσα έφτασε σε περιοχές του Κουτσοποδίου, στο Μοναστηράκι και στα σπουδαία κτήματά τους…Δυστυχώς οι φόβοι μας επαληθεύτηκαν αφού τα δείγματα που λήφθηκαν από κτήματα των περιοχών αυτών, προέκυψαν να έχουν θετικά αποτελέσματα.
Οι έλεγχοι έγιναν από δύο εργαστήρια που διενήργησαν τον ιολογικό έλεγχο. Συγκεκριμένα τα εργαστήριο αυτά ήταν το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα (Κηφισιά) αλλά και αντίστοιχο εργαστήριο στην Ιαπωνία. Τα δείγματα προέρχονταν από πορτοκαλιές και προέκυψαν ύστερα από επισκοπήσεις – έλεγχους που διενεργήσαμε σε διάφορα σημεία του αργολικού κάμπου. Έτσι, παρατηρήθηκαν σε ορισμένα δένδρα τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της ασθένειας όπως είναι, έντονα κιτρινίσματα στα φύλλα, μικροκαρπία, μικροφυλλία, μειωμένη παραγωγή και γενική καχεξία των δένδρων (Εικ. 1).

Η τελική κατάληξη των προσβεβλημένων δένδρων μπορεί να είναι και η ολοκληρωτική τους ξήρανση (Εικ. 2). Τέτοια εικόνα συναντήσαμε σε μολυσμένα δένδρα σε άλλες περιοχές του Αργολικού κάμπου όπως στην Πουλακίδα, στο Νέο Ηραίο, στην Αγία Τριάδα, στα Δενδρά στο Ανυφί.

Τα κτήματα αυτά βρίσκονται σε περιοχή του Κουτσοποδίου που γειτονεύει με το Μοναστηράκι στο τρίστρατο αλλά και στην περιοχή Αγία Μαρίνα του Μοναστηρακίου. Όμως, σε νέους ελέγχους που διενεργήσαμε εντοπίστηκαν κτήματα και στην περιοχή Άγιος Ιωάννης του Κουτσοποδίου όπου τα δέντρα «δεν μας άρεσαν». Τα αποτελέσματα από τα δείγματα αυτά δυστυχώς έδειξαν ότι και σε αυτή την περιοχή τα δένδρα έχουν μολυνθεί από τον ιό της Τριστέτσας. Σε έρευνα που διενεργήσαμε η απάντηση των παραγωγών για την κακή εικόνα που παρουσίαζαν τα δένδρα πιθανά αυτή οφειλόταν σε προβλήματα από νηματώδεις ή επειδή τα δένδρα διψούσαν !!! Το εντυπωσιακό είναι ότι παρόλο που αυτή η περιοχή είναι πέρασμα, δεν βρέθηκε κανείς παραγωγός να μας ενημερώσει για το γεγονός της κακής κατάστασης των δένδρων.

Από την πλευρά μας ήδη, παραλάβαμε τα αναγκαία αντιδραστήρια από την Ισπανία και οι πρώτοι έλεγχοι ξεκίνησαν από αυτή την περιοχή. Σημειώνουμε ότι το κόστος των απαραίτητων αντιδραστηρίων για τους νέους ελέγχους που ξεκίνησαν καταβλήθηκε από την Περιφερειακή Ενότητα, αφού το χορηγούμενο υλικό από το Υπουργείο δεν επαρκούσε. Ωστόσο το μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη του αναγκαίου προσωπικού που απαιτείται για τις δειγματοληψίες που γίνονται την Άνοιξη και το Φθινόπωρο. Για το θέμα αυτό η Υπηρεσίας μας έχει κάνει επανειλημμένες εκκλήσεις και η μόνη βοήθεια που είχαμε ήταν το εποχιακό προσωπικό που έχει διατεθεί από την Π.Ε Αργολίδας, όταν αυτό ήταν δυνατό. Αυτό όμως δεν λύνει το πρόβλημα αφού το προσωπικό είναι αναγκαίο στις περιόδους δειγματοληψίας. Αναφέρουμε ακόμη την υπόσχεση από την πλευρά του Υπουργείου για την πρόσληψη εποχιακού προσωπικού για τις δειγματοληψίες, όμως μέχρι σήμερα κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι το περασμένο Φθινόπωρο δεν διενεργήθηκαν δειγματοληψίες σε ευρεία κλίμακα, αφού δεν υπήρχαν τόσο αντιδραστήρια όσο και το απαιτούμενο προσωπικό.

Η απάντηση τώρα στο ερώτημα «πως βρέθηκε η Τριστέτσα σε αυτές τις περιοχές» μπορεί να δοθεί με τους γνωστούς τρόπους διάδοσης της ασθένειας που είναι α) το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό (δενδρύλλια, εμβόλια) και β) τα έντομα-φορείς τις αφίδες γ) με μολυσμένα δενδρύλλια από φυτώρια αφού ήδη σε δύο φυτώρια, στην Κορινθία (2011) και στη Λακωνία (2011) έχει βρεθεί ο ιός. Όμως και σε πρόσφατους ελέγχους ( Ιούνιος 2015) που έγιναν, προέκυψαν δύο νέα φυτώρια πάλι στη Λακωνία να έχουν μολυνθεί από τον ιό της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών. Αλλά για το θέμα αυτό θα ακολουθήσει νέο ενημερωτικό Δελτίο Τύπου.

Σημειώνουμε ότι μολυσμένα δενδρύλλια έχουν φτάσει στην Αργολίδα από την Ισπανία το 1994 και το 2001.

Ωστόσο υπάρχουν πληροφορίες ότι διακινήθηκαν δενδρύλλια εσπεριδοειδών και από την Ιταλία, όπου το πρόβλημα της Τριστέτσας είναι σε έξαρση. Το κυριότερο είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει μέχρι σήμερα, έχουν διενεργηθεί επανεμβολιασμοί σε διάφορα σημεία του κάμπου με μολυσμένα εμβόλια, με αποτέλεσμα να προκύπτουν συνεχώς νέες εστίες.

Ακόμη, αναφέρουμε ότι οι παγετοί που έχουν μεσολαβήσει έχουν επιδεινώσει την κατάσταση, αφού η νέα βλάστηση που αναπτύχθηκε στα παγετόπληκτα δένδρα ήταν ευάλωτη στον αποικισμό από τις αφίδες.
Κατανοούμε την τάση των παραγωγών για νέες ποικιλίες, όμως αυτό έχει και μεγάλα ρίσκα, αφού μπορεί οι νέες ποικιλίες να είναι μολυσμένες. Αυτό συνέβη για παράδειγμα με την ποικιλία μανταρινιάς Clemenpons που διακινήθηκε από την Ισπανία το 2001 και ορισμένα δενδρύλλια από την παρτίδα αυτή ύστερα από έλεγχο που διενεργήσαμε, βρέθηκαν να είναι μολυσμένα από την Τριστέτσα. Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι η συγκεκριμένη ποικιλία στην πράξη «δεν περπάτησε» αλλά το κακό ήδη έγινε…Για το λόγο αυτό αναφέραμε για το ρίσκο που έχει η ανεξέλεγκτη διακίνηση νέων ποικιλιών.

Σημειώνουμε ότι δεν χρειάζονται τεράστιες ποσότητες πολλαπλασιαστικού υλικού (εμβόλια, δενδρύλλια) να φτάσουν σε μια περιοχή για να μολυνθεί. Αρκεί ακόμη και ένα μολυσμένο δενδρύλλιο ή ένα εμβόλιο για να διαδοθεί η ασθένεια. Για αυτό το λόγο αναφέρουμε ότι όσο πιο έγκαιρα εντοπιστεί μια εστία τόσο το καλύτερο, αφού αυτή θα εξαλειφθεί έγκαιρα.

Δυστυχώς τόσα χρόνια που έχουν περάσει από τον Ιούνιο του 2000 που εντοπίστηκε το πρώτο μολυσμένο δένδρο ισπανικής προέλευσης στην περιοχή Κατσικάνια του Άργους οι παραγωγοί δεν έχουν πειστεί για την σπουδαιότητα της ασθένειας και τα ολέθρια αποτελέσματα που έχει στο εσπεριδοειδή, αφού καταστρέφει το φυτικό κεφάλαιο. Η κινητοποίηση αρχίζει μόνο όταν το «κακό» εντοπίζεται στην περιοχή κάποιου παραγωγού ή ακόμη στο κτήμα του.

Πάντως αξίζει να αναφέρουμε ότι ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις όπου υπήρξαν αναφορές από παραγωγούς ότι φύτεψαν στο κτήμα τους δενδρύλλια αμφίβολης προέλευσης ή ότι εμβολίασαν μια νέα ποικιλία με εμβόλια επίσης αμφίβολης προέλευσης. Να σημειώσουμε ακόμη ότι σε όσες περιοχές ενημερωθήκαμε έγκαιρα τα αποτελέσματα των ελέγχων ήσαν ενθαρρυντικά.

Ωστόσο, πρέπει να αναφέρουμε ότι ακόμη και σήμερα η Αργολίδα στην κυριολεξία αυτοκτονεί, αφού υπάρχουν παραγωγοί που φυτεύουν τα κτήματά τους με δενδρύλλια που δεν συνοδεύονται από Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο. Το Φ.Δ πρέπει οι παραγωγοί να το ζητούν από τα φυτώρια που προμηθεύονται τα δενδρύλλια για τα κτήματά τους και να το κρατούν στο αρχείο τους. Αν κάποιο φυτώριο δεν μπορεί να το διαθέσει οι παραγωγοί να μην αγοράζουν τα δενδρύλλιά τους από αυτό, ακόμη και αν τα διαθέτει σε χαμηλότερες τιμές.

Η ύπαρξη του Φυτοϋγειονομικού Διαβατηρίου, για μια ακόμη φορά τονίζουμε, σημαίνει ότι το φυτώριο που το έχει εκδώσει έχει ελεγχθεί από τις αρμόδιες τοπικές αρχές και είναι πιο σίγουρη η καθαρότητα των δενδρυλλίων που διακινούν. Τέτοια φυτώρια βρίσκονται κυρίως στην Κορινθία, στη Λακωνία, στην Άρτα, στην Αργολίδα αλλά και σε φυτώρια που βρίσκονται σε άλλες περιοχές της νότιας Ελλάδας. Έτσι, είναι προτιμότερο να μην αγοράζει κανείς δενδρύλλια για τα κτήματά του αν αυτά δεν συνοδεύονται από Φ.Δ παρά να αγοράζει ανώνυμα, δενδρύλλια αμφίβολης ποιότητας και προέλευσης και το κυριότερο να υπάρχει το ρίσκο να είναι μολυσμένα από τον ιό της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών. Σημειώνουμε για μια κόμη φορά ότι το Φ.Δ είναι μια ετικέτα στην οποία αναγράφονται όλα τα αναγκαία στοιχεία που χρειάζονται ώστε να εντοπίζεται το φυτώριο παραγωγής σε περίπτωση προβλήματος. (Εικ. 3)

Τα στοιχεία αυτά είναι η βοτανική ονομασία και η ποικιλία του δενδρυλλίου, ο αριθμός Μητρώου του φυτωρίου ο αριθμός παρτίδας, η ποσότητα που διακινήθηκε. Γι οποιαδήποτε αμφιβολία ή ενημέρωση που θέλουν να έχουν οι παραγωγοί μπορούν να απευθύνονται στην Υπηρεσία μας

Πάντως, να ξεκαθαρίσουμε ότι η περίπτωση της Τριστέτσας δεν μπορεί να κρατηθεί μυστική, αφού «κάποια στιγμή το κακό θα ξεσπάσει», αλλά τότε θα είναι αργά. Αυτό το λέμε γιατί έως ότου εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα στα δένδρα μεσολαβεί ικανό χρονικό διάστημα και οι αφίδες που είναι τα έντομα που διαδίδουν την ασθένεια θα την έχουν ήδη μεταφέρει και σε άλλα κτήματα. Έτσι, τα «κλειστά στόματα» έχουν ολέθριες συνέπειες στην πράξη.